Do Diyez Majör Dizisi
- Do diyez (C♯) sesinden başlayıp, 3 tam aralık + 1 yarım aralık + 1 tam ses + 3 tam aralık + 1 yarım aralıktan oluşan diziye do diyez majör dizi denir.Not: 3 tam aralık C#-D#-E#, 1 yarım aralık eklenince C#-D#-E#-F#, 1 tam ses F#-G#, 3 tam aralık G#-A#-B#, 1 yarım aralık eklenince G#-A#-B#-C#.
- Dizide ilk yarım ses aralığı Mi diyez (E♯) - Fa diyez (F#), ikinci yarım ses aralığı Si diyez (B♯) - Do diyez (C♯) notalarıdır.
- Do diyez majör dizi sesleri ile seslerin üzerine kurulan akor'lardan oluşan ve do diyez sesinde karar veren şarkılar do diyez majör ton'undadır.
- Do diyez majör ton'u, donanımında portede 5. çizgide bulunan Fa diyez (F♯), portede 3. aralıkta bulunan Do diyez (C♯), portenin üst tarafında bulunan Sol diyez (G♯), portede 4. çizgide bulunan Re diyez (D♯), portede 2. aralıkta bulunan La diyez (A♯), portede 4. aralıkta bulunan Mi diyez (E♯) ve portede 3. çizgide bulunan Si diyez (B♯) değiştirici işaretlerini alır.
Piyano üzerinde Do diyez Majör ve La diyez minör dizisi:
Majör diziler, aralarında tam ses bulunan, iki tane tam dörtlü aralıktan oluşurlar. Yukarıdaki resimde C#-D#-E#-F# notaları "C# majör tetrakord" olarak isimlendirilir. C#-F# aralığı tam 4'lü ses aralığıdır. G#-A#-B#-C# notaları "G# majör tetrakord" olarak isimlendirilir. G#-C# aralığı tam 4'lü ses aralığıdır. Alt tetrakord'un F# sesinde sona erdiği, üst tetrakord'un G# sesinden başladığı resimde görülmelidir. F# ve G# sesleri arası 1 tam sestir.
Not: Sol diyez majör (G♯) tonu teoride bulunan bir tondur. Sol notasından Fa notasına kadar olan çıkıcı sesler diyez, fa notası ise Çift Diyez almış olarak kabul edilir. C# majör tonunu oluşturan üst tetrakord'un varlığından dolayı türetilmiştir. Üst terakord'lar, ilk bemol ton olan, Fa majör tonundan başlatıldığında, Fa# majör tonunun üst tetrakord'u olan C# majör tonunun türetildiği ve C# majör tonunun, son diyez ton olduğu da söylenebilir.
Çıkıcı melodik minör dizilerin, 6. derecesi üzerindeki minör üçlü diziden dolayı, G# minör melodik dizinin 6. derecesi üzerinde E# minör üçlü dizi olduğu söylenebilir. Mi# minör dizi varsayım olarak G# majör tonunun ilgili minör dizisi ise, G# majör tonunun varlığından söz edilebilir.
Bu yazıda bahsedilen G# majör tonu teorik olarak ele alınmış ve C# majör tonunun üst tetrakord'u olduğundan dolayı yazıya dahil edilmiştir.
Not: Üst tetrakord, G# majör dizisinin ilk dört notasıdır. C# majör dizisinin içinde, G# majör dizisinin de bulunduğu söylenebilir. C# majör dizisi C#-D#-E# olarak 1 oktavı aştığında, G# majör dizisinin ilk 6 notasının (G#-A#-B#-C#-D#-E#) C# majör dizisi içinde bulunduğu görülmelidir. G# majör dizisi donanımda Fa Çift Diyez (FX), Do diyez (C♯), Sol diyez (G♯), Re diyez (D♯), La diyez (A♯), Mi diyez (E♯) ve Si diyez (B♯) değiştirici işaretlerini aldığından, C# majör dizisi içindeki fa diyez notası (F♯), 7. nota olarak G# majör dizisine eklenemez.
Porte üzerinde 1 oktav (8 ses) C# Majör dizisi:
C# majör dizisinde C# notasına göre aralıklar:
C#-D# : İkili (1 tam ses)
C#-E# : Büyük Üçlü (2 tam ses)
C#-F# : Tam dörtlü (2 tam ses + 1 yarım ses)
C#-G# : Tam Beşli (3 tam ses + 1 yarım ses)
C#-A# : Büyük Altılı (4 tam ses + 1 yarım ses)
C#-B# : Yedili (5 tam ses + 1 yarım ses)
C#-C# : Sekizli (5 tam ses + 2 yarım ses) (6 tam ses)
Do diyez majör dizisi, portede 1. aralıkta bulunan Do diyez (C♯) notasından başlar. Do diyez notası dizinin karar sesidir ve 1. derece olarak isimlendirilir. Tiz tarafa doğru sırası ile notalar, birinci dereceden sekizinci dereceye kadar derecelendirilir. Bir oktav tiz tarafta bulunan do diyez notasının derecesi, üstüne çizgi konularak yine 1. derece olarak isimlendirilebilir. Oktavı aşan dizi dereceleri, üstüne çizgi konularak sırası ile yine 1. , 2., ... derece olarak, 1. derece do diyez notasının pes tarafında olan dizi dereceleri, pes tarafa doğru altına çizgi konularak 7. , 6. ... olarak isimlendirilebilir.
Doğal La Diyez Minör Dizisi
- Do diyez majör dizisinin, ilgili minör dizisidir. C# majör dizisinin, pes veya tiz tarafında, 6. derecesi üzerine kurulan dizidir. Pes tarafta bulunan dizinin, Do diyez notasının 1,5 ses pes tarafında olduğu da söylenebilir.- La diyez (A♯) sesinden başlayıp, 2 tam aralık + 1 yarım aralık + 1 tam ses + 2 tam aralık + 1 yarım aralık + 2 tam sesten oluşan diziye la diyez minör dizi denir.
Not: 2 tam aralık A#-B#, 1 yarım aralık eklenince A#-B#-C# , 1 tam ses C#-D#, 2 tam aralık D#-E#, bir yarım aralık eklenince D#-E#-F#, 2 tam ses F#-G#-A#.
- Dizide ilk yarım ses aralığı B#-C#, ikinci yarım ses aralığı E#-F# notalarıdır.
- La diyez minör dizi sesleri ile seslerin üzerine kurulan akor'lardan oluşan ve la diyez sesinde karar veren şarkılar la diyez minör ton'undadır.
- Do diyez majör ton'u ile aynı donanımı kullanır ve Fa diyez (F♯), Do diyez (C♯), Sol diyez (G♯), Re diyez (D♯), La diyez (A♯), Mi diyez (E♯) ile Si diyez (B♯) değiştirici işaretlerini alır.
Doğal La diyez minör dizisi:
La diyez doğal minör dizisinde A# notasına göre aralıklar:
A#-B# : İkili (1 tam ses)
A#-C# : Küçük Üçlü (1 tam ses + 1 yarım ses)
A#-D# : Tam dörtlü (2 tam ses + 1 yarım ses)
A#-E# : Tam Beşli (3 tam ses + 1 yarım ses)
A#-F# : Küçük Altılı (3 tam ses + 2 yarım ses) (4 tam ses)
A#-G# : Küçük Yedili (5 tam ses)
A#-A# : Sekizli (6 tam ses)
La diyez minör dizisi, portenin alt tarafında bulunan La diyez (A♯) notasından başlar. La diyez notası dizinin karar sesidir ve 1. derece olarak isimlendirilir. Tiz tarafa doğru sırası ile notalar birinci dereceden, sekizinci dereceye kadar isimlendirilir. Oktavı aşan ve 1. derecenin pes tarafında olan notalar, do diyez majör dizisinde olduğu gibi altına veya üstüne çizgi konularak derecelendirilebilir.
Armonik La Diyez minör Dizisi: Doğal La diyez minör dizisinin 7. derecesinin diyez (♯) alarak yarım ses tizleşmesi ile oluşan yeni dizidir. Doğal la diyez minör dizisindeki La# (A♯) - Sol# (G#) küçük 7'li aralığı, La# (A♯) - Sol Çift Diyez (GX) büyük 7'li aralığına dönüşür.
Armonik La diyez minör dizisi:
Melodik La Diyez minör Dizisi: Doğal La diyez minör dizisinin 6. ve 7. derecelerinin diyez (♯) alarak yarım ses tizleşmesi ile oluşan yeni dizidir. Çıkıcı dizide, doğal la diyez minör dizisindeki La# (A♯) - Fa diyez (F♯) küçük altılı aralığı, La# (A♯) - Fa Çift Diyez (FX) büyük altılı aralığına; La# (A♯) - Sol# (G#) küçük 7'li aralığı, La# (A♯) - Sol Çift Diyez (GX) büyük 7'li aralığına dönüşür. İnici dizide diyez alan 6. ve 7. dereceler natural(♮) işareti alarak doğal hallerine dönerler. Donanımda Fa# ve Sol# değiştirici işaretleri alan fa ve sol notaları, çıkıcı dizide 6. ve 7. derecelerin yarım ses daha tizleşmesi ile Fa Çift Diyez (FX) ve Sol Çift Diyez (GX) haline gelir. İnici dizide natural(♮) alan Fa Çift Diyez ve Sol Çift Diyez notalarının, Fa# ve Sol# notalarına döndüğünü hatırlatmak için, portede, önlerine Fa diyez ve Sol diyez değiştirici işaretleri konulabilir. 6. ve 7. derecenin yanlarında bulunan natural (♮) işaretleri, Fa ve Sol notalarının donanımda olduğu gibi, doğal halleri olan Fa diyez ve Sol diyez notalarına dönmesini istemesindendir. Hatırlatma amaçlı konulan değiştirici işaretler, tüm nota yazımlarında karşınıza çıkmayabilir. Donanım dışında notalara konulan değiştirici işaretlerin, değiştirici işaret konulan ölçü içinde geçerli olduğu bilinmelidir.
Çıkıcı ve inici Melodik La diyez minör dizisi:
Do Diyez Majör Aralık Çalışmaları (PDF):
Aralıkların duyum etkisi bütün tonlar için birbirine çok benzerdir. Bu yüzden aralıklar önce notaları ile, daha sonra derece numaraları ile okunabilir. Notaların altına derece numaraları eklenebilir. Bütün tonlar için derece numaralarının değişmeyeceği unutulmamalıdır.
C# majör aralık çalışmaları (PDF):
Yorumlar
Yorum Gönder