Sekizlik ve onaltılık değerdeki notalar çeşitli varyasyonlar ile bir araya gelebilirler. Bu varyasyonlar, şehir isimleriyle bağdaştırılır ve kolay anlaşılır hale gelirler. Şehir isimleri ve kalıplar; Van, İzmir, Ankara, Karaman, Gelibolu ve terazi olarak sıralanabilir. Dörtlük değere 100 birim zaman, sekizlik değere 50 birim zaman, onaltılık değere 25 birim zaman verdiğimizden daha önce bahsetmiştik. Birim zaman kavramının anlaşılabilmesi için, sekizlik nota değeri ve onlatılık nota değeri başlıklı yazıların okunması faydalı olacaktır.
Van olarak isimlendirilen tartım, her dörtlük değer için 1 vuruş (100 birim zaman) uygulanan, dörtlük nota değerine verdiğimiz diğer isimdir. Diğer tartım kalıpları, Van tartımının süre değeri ile eşit sürede bir araya getirilecektir. A ve B olarak iki vuruş şekli gösterilmiştir. A vuruş şekli ilk aşamada uygulanmalı, ritm kalıbı anlaşıldıktan sonra B vuruş şekline geçilmelidir. A vuruş şekli her sekizlik değer için 1 vuruş (toplamda 2), B vuruş şekli ise dörtlük değer için 1 vuruştan oluşur.
- Bir tane sekizlik değer eklenerek oluşan tartımlar: Ankara ve Karaman tartım'larının başına veya sonuna bir sekizlik değer eklenmesi ile oluşan varyasyonlar, üç tanedir ve aşağıdaki resimde gösterilmiştir.
Bir tane sekizlik değer eklenerek türetilen ve 3 tane sekizlik değerden oluşan varyasyonlar:
- İki tane onaltılık değer eklenerek oluşan tartımlar: Ankara ve Karaman tartım'larının başına veya sonuna, iki tane onaltılık değer eklenmesi ile oluşan varyasyonlar dört tanedir ve aşağıdaki resimde gösterilmiştir. Resimde 4. varyasyon, Gelibolu tartımının sonuna veya başına iki onaltılık değer eklenmesi olarak ifade edilebilir. Bu varyasyonlar, Gelibolu tartımına bir tane sekizlik değer eklenmesi olarak da ifade edilebilir.
İki tane onaltılık değer eklenerek türetilen ve 3 tane sekizlik değerden oluşan varyasyonlar:
İzmir, Ankara, Karaman ve terazi tartım'larının kullanıldığı örnek türkü:
Orjinal Resim Boyutu »
Van olarak isimlendirilen tartım, her dörtlük değer için 1 vuruş (100 birim zaman) uygulanan, dörtlük nota değerine verdiğimiz diğer isimdir. Diğer tartım kalıpları, Van tartımının süre değeri ile eşit sürede bir araya getirilecektir. A ve B olarak iki vuruş şekli gösterilmiştir. A vuruş şekli ilk aşamada uygulanmalı, ritm kalıbı anlaşıldıktan sonra B vuruş şekline geçilmelidir. A vuruş şekli her sekizlik değer için 1 vuruş (toplamda 2), B vuruş şekli ise dörtlük değer için 1 vuruştan oluşur.
İzmir Tartım Kalıbı
İzmir tartım kalıbı, iki tane sekizlik değerin yan yana gelmesinden oluşur. Sekizlik değerler 50 + 50 birim süre ile ifade edilir.- A ile gösterilen vuruş şeklinde, 1. vuruşta iz hecesi, 2. vuruşta ise mir hecesi uygulanır.
- B ile gösterilen vuruş şeklinde, el aşağı inerken iz, yukarı çıkarken mir hecesi uygulanır.
Gelibolu Tartım Kalıbı
Gelibolu tartım kalıbı, dört tane onaltılık değerin yan yana gelmesinden oluşur. Onaltılık değerler 25 + 25 + 25 + 25 birim süre ile ifade edilir.- A ile gösterilen vuruş şeklinde, 1. vuruşta el aşağı inerken ge hecesi, yukarı çıkarken li hecesi; 2. vuruşta el aşağı inerken bo, yukarı çıkarken lu hecesi uygulanır.
- B ile gösterilen vuruş şeklinde, el aşağı inerken ge-li, yukarı çıkarken bo-lu hecesi uygulanır.
Ankara Tartım Kalıbı
Ankara tartım kalıbı, bir tane sekizlik değer ile iki tane onaltılık değerin yan yana gelmesinden oluşur. Ankara tartımı 50 + 25 + 25 birim süre ile ifade edilir.- A ile gösterilen vuruş şeklinde, 1. vuruş süresi boyunca an hecesi; 2. vuruşta el aşağı inerken ka, yukarı çıkarken ra hecesi uygulanır.
- B ile gösterilen vuruş şeklinde, el aşağı inerken an, yukarı çıkarken ka-ra hecesi uygulanır.
Karaman Tartım Kalıbı
Karaman tartım kalıbı, iki tane onaltılık değer ile bir tane sekizlik değerin yan yana gelmesinden oluşur. Karaman tartımı 25 + 25 + 50 birim süre ile ifade edilir.- A ile gösterilen vuruş şeklinde, 1. vuruşta el aşağı inerken ka hecesi, yukarı çıkarken ra hecesi; 2. vuruş süresi boyunca ise man hecesi uygulanır.
- B ile gösterilen vuruş şeklinde, el aşağı inerken ka-ra, yukarı çıkarken man hecesi uygulanır.
Terazi Tartım Kalıbı
Terazi tartım kalıbı, bir tane onaltılık değer, bir tane sekizlik değer ve bir tane onaltılık değerin yan yana gelmesinden oluşur. Terazi tartımı 25 + 50 + 25 birim süre ile ifade edilir.- A ile gösterilen vuruş şeklinde, 1. vuruşta el aşağı inerken te hecesi, yukarı çıkarken ra hecesi; 2. vuruşta el aşağı inerken önceki vuruştan devam ederek gelen ra hecesi, yukarı çıkarken zi hecesi uygulanır.
- B ile gösterilen vuruş şeklinde, el aşağı inerken te-ra, yukarı çıkarken önceki hareketten devam ederek gelen ra hecesi ile zi hecesi uygulanır. Bu vuruşta, elin aşağı hareketinin ikiye, yukarı hareketinin ikiye bölündüğünü varsaymak, uygulamada kolaylık sağlayacaktır.
Sekizlik Değerde 3 Vuruş Yapılan Varyasyonlar
3 tane sekizlik değerde vuruştan oluşan varyasyonlar; 3/8'lik, 5/8'lik, 6/8'lik, 7/8'lik, 9/8'lik ve 12/8'lik usuller ile diğer karma usullerde karşımıza çıkabilir. A ile gösterilen bu vuruş şekli, 3 tane sekizlik değerde vuruştan oluşur. Elin aşağı ve yukarı hareketleri 25 birim zaman ile değerlendirilir. B ile gösterilen vuruş şekli, 3 zamanlı usuller için de geçerli olan vuruş şeklidir. Elin ok yönünde her bir hareketi 50 birim zaman ile değerlendirilir. Her varyasyon 50 + 50 + 50 = 150 birim zamandır.- Bir tane sekizlik değer eklenerek oluşan tartımlar: Ankara ve Karaman tartım'larının başına veya sonuna bir sekizlik değer eklenmesi ile oluşan varyasyonlar, üç tanedir ve aşağıdaki resimde gösterilmiştir.
Bir tane sekizlik değer eklenerek türetilen ve 3 tane sekizlik değerden oluşan varyasyonlar:
- İki tane onaltılık değer eklenerek oluşan tartımlar: Ankara ve Karaman tartım'larının başına veya sonuna, iki tane onaltılık değer eklenmesi ile oluşan varyasyonlar dört tanedir ve aşağıdaki resimde gösterilmiştir. Resimde 4. varyasyon, Gelibolu tartımının sonuna veya başına iki onaltılık değer eklenmesi olarak ifade edilebilir. Bu varyasyonlar, Gelibolu tartımına bir tane sekizlik değer eklenmesi olarak da ifade edilebilir.
İki tane onaltılık değer eklenerek türetilen ve 3 tane sekizlik değerden oluşan varyasyonlar:
İstanbul Tartım Kalıbı
Bu varyasyonların haricinde, İzmir tartım'ına bir tane sekizlik değer eklenmesiyle oluşan ve İstanbul tartımı olarak adlandırılan bir tartım daha bulunur. Sekizlik değerler 50 + 50 + 50 birim süre ile ifade edilir.İzmir, Ankara, Karaman ve terazi tartım'larının kullanıldığı örnek türkü:
Orjinal Resim Boyutu »
Yorumlar
Yorum Gönder