İki ses arasındaki açıklığa (mesafeye) aralık ismi verilir. Aralıklar, Armonik Aralıklar ve Melodik Aralıklar olarak iki grupta incelenebilir. Arda arda duyulan aralıklar melodik, aynı anda duyulan aralıklar ise armonik aralıklardır.
Majör ve minör tonları oluşturan melodik aralıklardan Diziler ve Tonlar kategorisinde bahsetmiştik. Bu aralıkların artmış ve eksilmiş halleri ile daha önce büyük ve küçük olarak bahsettiğimiz aralıklara, majör aralık (M) ve minör aralık (m) isimlerini vererek tekrar değineceğiz. Aralıklara armonik şekilleri ile değinilecektir.
Birli aralıklar, Tam Aralık'lardandır. Tam aralıkların Majör (M)(Büyük) ve minör (m)(küçük) halleri bulunmaz. Bir aralığın kaçlı aralık olduğu, kendisinden başlayarak üstündeki notaya kadar sayılarak hesaplanır. Örneğin; Do-Fa aralığı dörtlü aralıktır. Do (1), re (2), mi (3), fa (4) şeklinde 4'e kadar sayılır. Bu aralığın türüne dörtlü aralıklarda değinilecektir.
Birli aralığın üstüne, isim olarak yine kendisi geldiğinden birli aralık ismini almıştır. Bir aralığın eksilmiş hali için, üstünde bulunan sesin eksilmesi (en az yarım ses pesleşmesi) gerektiğinden, birli aralıkların eksilmiş halleri bulunamaz. Aralığın eksilmiş veya artmış olduğuna tam aralık ile M veya m aralık olduğundan yola çıkılarak karar verilir. Bir aralığın M veya m olması için en az 2'li aralık olması gerekir. Birli aralığın eksilmiş hali için üstteki sesin alttaki sesten pes olması gerekir. Aralık kurulumu alttaki ses üzerine yapıldığından, eksilmiş 1'li aralığının kurulması mümkün değildir.
Tam birli aralığı üst üste gelmiş aynı iki notadan (ünison) oluşmasına rağmen, yine de aralık olarak değerlendirilir.
Aşağıdaki örneklerde aralıklar;
T1 : Tam 1'li aralık (ünison)
A1 : Artmış 1'li aralık (pes ses ve tiz ses arasındaki mesafe yarım ses olmalı)
ÇA1 : Çok Artmış 1'li aralık (pes ses ve tiz ses arasındaki mesafe 1. mertebe çok artmış halinde 1 tam ses (2 yarım), 2. mertebe çok artmış halinde 1,5 ses (3 yarım), 3. mertebe çok artmış halinde 2 tam ses'tir. (4 yarım) )
şeklinde isimlendirilmiştir. Kuyruğu alta olan nota ilk ses, kuyruğu üste olan nota ikinci sestir. Önünde 2 değiştirici işaret bulunan notalarda, ilk değiştirici işaret alttaki notaya, ikinci değiştirici işaret ise üstteki notaya aittir. Önünde tek değiştirici işaret olan notalar için, değiştirici işaret her ikisi için de geçerlidir ve bu aralıklar tam (ünison) aralıklardır.
Aralıklar kıyaslanırken piyano tuşlarını göz önüne getirmek kolaylık sağlar.
Diyez (♯) alan ve natural (♮) (önünde değiştirici işaret olmayan) notalar üstüne kurulan T1, A1 ve ÇA1 aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan T1, A1 ve ÇA1 aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan çok artmış birli (ÇA1'li) aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan çok artmış birli (ÇA1'li) aralıklar:
Majör ve minör tonları oluşturan melodik aralıklardan Diziler ve Tonlar kategorisinde bahsetmiştik. Bu aralıkların artmış ve eksilmiş halleri ile daha önce büyük ve küçük olarak bahsettiğimiz aralıklara, majör aralık (M) ve minör aralık (m) isimlerini vererek tekrar değineceğiz. Aralıklara armonik şekilleri ile değinilecektir.
Birli aralıklar, Tam Aralık'lardandır. Tam aralıkların Majör (M)(Büyük) ve minör (m)(küçük) halleri bulunmaz. Bir aralığın kaçlı aralık olduğu, kendisinden başlayarak üstündeki notaya kadar sayılarak hesaplanır. Örneğin; Do-Fa aralığı dörtlü aralıktır. Do (1), re (2), mi (3), fa (4) şeklinde 4'e kadar sayılır. Bu aralığın türüne dörtlü aralıklarda değinilecektir.
Birli aralığın üstüne, isim olarak yine kendisi geldiğinden birli aralık ismini almıştır. Bir aralığın eksilmiş hali için, üstünde bulunan sesin eksilmesi (en az yarım ses pesleşmesi) gerektiğinden, birli aralıkların eksilmiş halleri bulunamaz. Aralığın eksilmiş veya artmış olduğuna tam aralık ile M veya m aralık olduğundan yola çıkılarak karar verilir. Bir aralığın M veya m olması için en az 2'li aralık olması gerekir. Birli aralığın eksilmiş hali için üstteki sesin alttaki sesten pes olması gerekir. Aralık kurulumu alttaki ses üzerine yapıldığından, eksilmiş 1'li aralığının kurulması mümkün değildir.
Tam birli aralığı üst üste gelmiş aynı iki notadan (ünison) oluşmasına rağmen, yine de aralık olarak değerlendirilir.
Aşağıdaki örneklerde aralıklar;
T1 : Tam 1'li aralık (ünison)
A1 : Artmış 1'li aralık (pes ses ve tiz ses arasındaki mesafe yarım ses olmalı)
ÇA1 : Çok Artmış 1'li aralık (pes ses ve tiz ses arasındaki mesafe 1. mertebe çok artmış halinde 1 tam ses (2 yarım), 2. mertebe çok artmış halinde 1,5 ses (3 yarım), 3. mertebe çok artmış halinde 2 tam ses'tir. (4 yarım) )
şeklinde isimlendirilmiştir. Kuyruğu alta olan nota ilk ses, kuyruğu üste olan nota ikinci sestir. Önünde 2 değiştirici işaret bulunan notalarda, ilk değiştirici işaret alttaki notaya, ikinci değiştirici işaret ise üstteki notaya aittir. Önünde tek değiştirici işaret olan notalar için, değiştirici işaret her ikisi için de geçerlidir ve bu aralıklar tam (ünison) aralıklardır.
Aralıklar kıyaslanırken piyano tuşlarını göz önüne getirmek kolaylık sağlar.
Diyez (♯) alan ve natural (♮) (önünde değiştirici işaret olmayan) notalar üstüne kurulan T1, A1 ve ÇA1 aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan T1, A1 ve ÇA1 aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan çok artmış birli (ÇA1'li) aralıklar:
Bemol (♭) alan notalar üstüne kurulan çok artmış birli (ÇA1'li) aralıklar:
Yorumlar
Yorum Gönder