Uzatma Bağı
Portede aynı yerde bulunan en az iki notayı birbirine bağlayan bağa uzatma bağı denir. İlk nota, birbirine bağlanan notaların süre değerleri toplamı kadar uygulanır. Nota süre değerleri, vuruş ve birim süre zamanı kavramları için öncelikle aşağıda listelenmiş yazıları okumak isteyebilirsiniz.Birim Süreler: Nota süre değerlerinin daha kolay anlaşılması için notalara verdiğimiz sabit süre değerleridir. Birlik nota değeri 400, ikilik nota değeri 200, dörtlük nota değeri 100, sekizlik nota değeri 50, onaltılık nota değeri ise 25 birim süre değeri ile değerlendirilmiştir.
Vuruş: Sekizlik ve dörtlük değerde 1 vuruş için, elin aşağı ve yukarı hareketi (ritm).
Nota uzatma bağı:
Yukarıdaki resimde;
- Birlik değerdeki do notası ile dörtlük değerdeki do notası birbirine uzatma bağı ile bağlanmıştır. Dörtlük değerde 5 vuruş süresince do notası uygulanır.
- Dörtlük değerdeki fa notası ile ikilik değerdeki fa notası birbirine uzatma bağı ile bağlanmıştır. Dörtlük değerde 3 vuruş süresince fa notası uygulanır.
Noktalı nota değerleri'nin kendi değerlerinin 1/2'si kadar daha uzun sürede uygulandıklarından bahsetmiştik. Nokta konulan notanın süre değeri ile uzadığı süre olan 1/2'si değerindeki notayı yan yana yazıp bağladığımızda noktalı notayı elde ederiz.
Uzatma bağı ile noktalı notanın elde edilmesi:
Yukarıdaki resimde;
a: Birlik değerde ve ikilik değerde, aynı iki nota bağlanarak, noktalı birlik değerindeki nota elde edilmiştir. Dörtlük değerde 6 vuruş süresince uygulanır.
b: İkilik değerde ve dörtlük değerde, aynı iki nota bağlanarak, noktalı ikilik değerindeki nota elde edilmiştir. Dörtlük değerde 3 vuruş süresince uygulanır.
c: Dörtlük değerde ve sekizlik değerde, aynı iki nota bağlanarak, noktalı dörtlük değerindeki nota elde edilmiştir. Dörtlük değerde 1,5 vuruş süresince uygulanır.
d: Sekizlik değerde ve onaltılık değerde, aynı iki nota bağlanarak, noktalı sekizlik değerindeki nota elde edilmiştir. Sekizlik değerde 1,5 vuruş veya dörtlük değerde 0,75 vuruş süresince uygulanır.
Uzatma bağı örnekleri:
Yukarıdaki resimde;
a: Dörtlük değerdeki do notası ile sekizlik değerdeki do notası bağlanmıştır. Dörtlük değerinde 1. vuruşta, el aşağı inerken (50) ve yukarı çıkarken (50) do notası uygulanmaya başlanır. 2. vuruşta el aşağı inerken (50) do notası uygulanmaya devam eder. 2. vuruşta el yukarı çıkarken (50) mi notası uygulanır.
b: Dörtlük değerdeki do notası ile onaltılık değerdeki do notası bağlanmıştır. Sekizlik değerinde 2 vuruş süresince (100) do notası uygulanır. 3. vuruşta el aşağı inerken (25) do notası uygulanmaya devam eder. 3. vuruşta el yukarı çıkarken (25) re notası uygulanır. Dörtlük değerinde vuruş ile uygulanmasına tartım anlaşıldıktan sonra geçilebilir.
c: İkilik değerdeki sol notası ile sekizlik değerdeki sol notası bağlanmıştır. Dörtlük değerinde 2 vuruş süresince (200) sol notası uygulanır. 3. vuruşta el aşağı inerken (50) sol notası uygulanmaya devam eder. 3. vuruşta el yukarı çıkarken (50) mi notası uygulanır.
8'lik ve 16'lık değerindeki notaların şehir isimleri ile anlatılması'ndan daha önce bahsetmiştik. Terazi - Karaman tartımları ile Ankara - Ankara tartımlarının birbirine bağlanması aşağıda gösterilmiştir. Bunların haricinde;
- Noktalı sekizlik ve onaltılık değerden oluşan tartım ile Karaman
- Ankara-Karaman
- Gelibolu-Karaman tartımları birbirine bağlanabilir ve bu örnekler çoğaltılabilir.
Yukarıdaki resimde;
a:Terazi tartımının sonundaki 16'lık nota değeri ile Karaman tartımının ilk 16'lık nota değeri birbirine bağlanmıştır. Sekizlik değerinde 1. vuruşta el aşağı inerken (25) te hecesi uygulanır. 1. vuruşta el yukarı çıkarken (25) ra hecesi uygulanmaya başlar ve 2. vuruşta el aşağı inerken (25) uygulanmaya devam eder. 2. vuruşta el yukarı çıkarken zi (25) hecesi uygulanmaya başlar. 3. vuruşta el aşağı inerken (25) Karaman tartımının ilk notasına bağlanmış olan zi hecesi uygulanmaya devam eder. 3. vuruşta el yukarı çıkarken (25) Karaman tartımının ikinci notası olan ra hecesi uygulanır. 4. vuruş süresince (25+25) man hecesi uygulanır.
b: Ankara tartımının sonundaki 16'lık nota değeri ile Ankara tartımının ilk 8'lik nota değeri birbirine bağlanmıştır. Sekizlik değerinde 1. vuruş süresince (25+25) an hecesi uygulanır. 2. vuruşta el aşağı inerken (25) ka hecesi uygulanır. 2. vuruşta el yukarı çıkarken (25) ra hecesi uygulanmaya başlar ve 3. vuruş süresince (25+25) devam eder. 4. vuruşta el aşağı inerken (25) ka hecesi, el yukarı çıkarken (25) ra hecesi uygulanır.
a ve b tartımları ayrı guruplar halinde, üst üste 2 kez (sekizlik değerinde 8 vuruş) tekrarlanarak daha sağlıklı sonuçlar elde edilebilir. Yukarıda örneği verilen iki tartım anlaşıldıktan sonra, dörtlük değerdeki 2 vuruş içinde uygulanabilir.
Deyim Bağı
Portede aynı yerde veya farklı yerlerde bulunan notaların, birbirlerinden koparmadan uygulanmasını isteyen bağa deyim bağı denir. Bu; nota okunurken, şarkı söylenirken veya nefesli sazların icrasında, deyim bağı süresince nefes alınmayacağı anlamına gelir. Piyanoda ise elin tuşlara mümkün olduğunca yakın mesafede, notaların tam değerinde birbirlerine bağlı uygulanmasının istendiği anlamına gelir.Deyim bağı:
Deyim bağı kesik çizgilerden oluşan bir bağdır. Uzatma bağı gibi tek çizgiden oluşan deyim bağları ile de karşılaşmak mümkündür. Deyim bağı birbiri ile aynı 3 notayı tek bağ ile bağlarken, uzatma bağı aynı 3 notayı 2 bağ ile bağlar. Uzatma bağında 3 nota birbirine bağlanırken ikinci nota, hem birinci notaya hem üçüncü notaya bağlanır. Uzatma bağı porte üzerinde aynı yerde bulunan notaları bağlarken, deyim bağı porte üzerinde bulunan aynı veya farklı tüm notaları bağlayabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder